Pojęcia

Postacie

Daty

Umiejętności

Hellada, Hellenowie, polis, agora, kolonizacja, kolonia, metropolia,

• Omówić położenie geograficzne i warunki naturalne Grecji
• Wyjaśnić wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji
• Wymienić czynniki jednoczące Greków
• Wytłumaczyć jaką funkcję pełniła agora

Ateny, demokracja, Zgromadzenie Ludowe, strateg, rada pięciuset, ostracyzm, Akropol

Perykles

508pne,Vw. pne

• Wymienić nazwy organów władzy ateńskiej polis
• Określić, które warstwy społeczne w ateńskiej polis posiadały prawa polityczne, a które były ich pozbawione
• Wskazać podobieństwa i różnice między demokracją ateńską, a współczesną

Sparta, Lakonia, heloci, periojkowie, geruzja, eforzy,

• Omówić ustrój Sparty i zadania organów władzy zasady jego funkcjonowania
• Wyjaśnić znaczenie powiedzeń: „z tarczą lub na tarczy”, „mówić lakonicznie”, „spartańskie warunki”
• Wymienić etapy wychowania spartańskiego
• Umiejscowić w czasie i porównać system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Sparcie i Atenach peryklejskich

Hoplita, Termopile, Maraton

Miltiades, Leonidas, Temistokles, Kserkses, Dariusz

490pne, 480pne,

• Wymienić przyczyny wojen grecko-perskich
• Omówić wygląd uzbrojenie greckiego hoplity
• Przedstawić przebieg grecko-perskiego konfliktu
• Wyjaśnić pochodzenie tradycji biegu maratońskiego
• Wyjaśnić symboliczne znaczenie słów: „Termopile”, „Przechodniu, powiedz Sparcie, żeśmy tu polegli wierni jej prawom”

Olimp, wyrocznia, Pytia, mit, heros,

Zeus, Hera, Posejdon, Hades, Atena, Afrodyta, Hermes, Dionizos, Demeter, Apollo

• Scharakteryzować system wierzeń greckich
• Wskazać atrybuty poszczególnych bóstw
• Omówić rolę religii jako czynnika jednoczącego Greków
• Wyjaśnić wpływ mitologii greckiej na cywilizację współczesną wyjaśniając genezę i znaczenie zwrotów: syzyfowa praca, pięta Achillesa, nić Ariadny, stajnia Augiasza, koń trojański, puszka Pandory, wierna Penelopa

Olimpia, olimpiada, pięciobój olimpijski, gimnazjon

776pne, 1896

• Opisać przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich
• Wymienić dyscypliny sportowe znane starożytnym Grekom

• Omówić rolę igrzysk jako czynnika jednoczącego Greków

Przedstawić podobieństwa i różnice między starożytnymi a współczesnymi igrzyskami olimpijskimi

„Iliada”, „Odyseja”, porządek dorycki, joński, koryncki, dramat, tragedia, komedia, filozofia, akademia, liceum

Homer, Sofokles, Fidiasz, Myron, Pitagoras, Tales z Miletu, Euklides, Archimedes, Sokrates, Platon, Arystoteles, Herdot, Hipokrates

• Omówić rolę teatru w życiu starożytnych Greków, jako czynnika jednoczącego
• Omówić najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej
• Opisać dokonania nauki greckiej

Związek Morski, kultura hellenistyczna, węzeł gordyjski

Filip II, Aleksander Macedoński

334pne, 323pne

• Opisać przebieg wyprawy Aleksandra przeciwko Persom
• Omówić skutki powstania imperium Aleksandra
• Podać cech kultury hellenistycznej

Daty

Postacie

Pojęcia

Umiejętności

753 pne, 509pne

Romulus, Remus;

Latynowie, Lacjum, patrycjusz, plebejusz, Etruskowie, wilczyca kapitolińska;

• Opowiedzieć legendę o założeniu Rzymu;
• Wymienić nazwy warstw społecznych w Rzymie;

Republika, zgromadzenie ludowe, senat, konsul, dyktator, trybun ludowy, prawo veto;

• Przedstawić zasady funkcjonowania republiki rzymskiej;
• Omówić zadania Zgromadzenia Ludowego, senatu i poszczególnych urzędników rzymskich

216pne, 202pne, 146pne, 52pne

Hanibal;

Kartagina, Legion, wojny punickie, Imperium Rzymskie,

• Omówić przyczyny podbojów rzymskich
• Omówić skutki podbojów rzymskich
• Opisać przebieg wojen punickich
• Wskazać na mapie terytoria zajęte przez Rzym
• Omówić postawy Rzymian wobec niewolników i ludów podbitych

73pne, 44pne;

Spartakus, Juliusz Cezar, Oktawian August, Kleopatra;

Prowincja, namiestnik, łuk triumfalny, triumf, gladiator, arystokracja;

• Wyjaśnić skąd pochodzili niewolnicy
• Omówić przyczyny i skutki powstania niewolników
• Wymienić dokonania Juliusz Cezara

27pne

Marek Antoniusz;

pax romana, cesarstwo, cesarz, pryncypat, romanizacja, szlak bursztynowy, barbarzyńcy, limes,

• Opowiedzieć w jaki sposób budowano drogi w Rzymie i jaka była ich funkcja
• Wyjaśnić zasadę pryncypatu
• Wymienia dokonania Oktawiana Augusta

Justynian, Wergiliusz, Mecenas;

Forum Romanum, Koloseum, termy, akwedukty, Prawo XII tablic,

• Omówić funkcje Forum Romanum i łaźni rzymskich
• Wymienić osiągnięcia kultury i architektury rzymskiej
• Omówić osiągnięcia rzymskie w dziedzinie prawa i jego wpływ na współczesne systemy prawne
• Podać przykłady wpływu kultury greckiej na rzymską
• Ocenić wkład Rzymian w rozwój kultury i jej wpływ na współczesną cywilizację

7-4pne, 313r., 392r.

Jezus z Galilei, Herod Wielki, Poncjusz Piłat, Paweł z Tarsu, Konstantyn Wielki, Teodozjusz Wielki

Mesjasz, apostołowie, chrześcijaństwo, Pismo Św., Ewangelie, heretyk,

• Omówić czas i miejsce narodzin i rozprzestrzenienia się chrześcijaństwa
• Scharakteryzować działalność Jezusa
• Wymienić najważniejsze zasady wiary chrześcijańskiej
• Omówić przyczyny i podać przykłady prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim

395r., 476r.

Dioklecjan, Odoaker, Romulus Augustulus;

Barbarzyńcy, Wandalowie, Hunowie

• Omówić próby podejmowane przez Dioklecjana, Konstantyna i Teodozjusza
• Wskazać na mapie linię podziału cesarstwa rzymskiego
• Omówić wewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego
• Omówić zewnętrzne przyczyny upadku cesarstwa zachodniorzymskiego

Daty

Postacie

Pojęcia

Umiejętności

1054

Justynian I Wielki

Hagia Sophia, ogień grecki, ikona, katolicyzm, prawosławie, schizma wschodnia

• Podać daty istnienia oraz tereny jakie zajmowało Bizancjum
• Wymienić reformy wprowadzone przez Justyniana Wielkiego
• Omówić i rozpoznać osiągnięcia Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego w dziedzinie nauki i kultury (prawo, architektura, sztuka)
• Wyjaśnić przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku

622

Mahomet, Allach, kalif

Isalam, muzułmania, Koran, hidżra, dżihad, meczet, minaret, arabeska

• Omówić podstawowe zasady i symbole islamu
• Podać daty i kierunki podbojów arabskich
• Omówić role Arabów w ocaleniu dorobku starożytnych Greków i Rzymian
• Przedstawić osiągnięcia arabskie w dziedzinie kultury i nauki

496, 732, 800

Chlodwig, Karol Młot, Pepin Mały, Karol Wielki

Majordom, marchia, hrabstwo, 7 sztuk wyzwolonych, minuskuła, renesans karoliński

• Omówić znaczenie przyjęcia chrztu przez Chlodwiga
• Omówić powstanie Państwa Kościelnego
• Scharakteryzować rządy Karola Wielkiego (renesans karoliński, koronacja, gospodarka i administracja)

843, 962

Ludwig Pobożny, Ludwig Niemiecki, Karol Łysy, Lotar, Otton I, Otton III,

Traktat w Verdun, Rzesza Niemiecka, uniwersalizm

• Wymienić postanowienia traktatu w Verdun i ocenić jego znaczenie
• Omówić dokonania Ottona I i Ottona III
• Scharakteryzować główne idee uniwersalnego cesarstwa Ottona III

1066

Wilhelm Zdobywca

Normanowie, (wikingowie), runy

• Podać przyczyny wypraw organizowanych przez Normanów
• Wskazać kierunki ekspansji Normanów
• Wymienić państwa powstałe na terenie Skandynawii
• Omówić okoliczności pojawienia się Normanów w Anglii

Cyryl i Metody, Włodzimierz Wielki, Stefan Wielki

Głagolica, cyrylica, latopis

• Opisać działalność misyjną Cyryla i Metodego
• Przedstawić dokonania Włodzimierza Wielkiego i Stefana Wielkiego

1077, 1122

Grzegorz VII, Henryk IV, Sylwester II

Ekskomunika, inwestytura, Canossa, konkordat wormacki

• Scharakteryzować sytuację w kościele w X-XI wieku
• Omówić na czym polegał spór o inwestyturę, opisać jego przebieg i w jaki sposób został rozwiązany
• Wytłumaczyć znaczenie powiedzenia: „pójść do Canossy”

Pojęcia

Postacie

Daty

Umiejętności

Drużyna książęca, woj, kmieć, Dagome iudex, monarchia patrymonialna

Mieszko I, Dobrawa, Ibrahim ibn Jakub

966

• Wymienić nazwy plemion słowiańskich zamieszkujących zimie polskie i wskazuje na mapie ich siedziby
• Opisać okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka
• Wymienić polityczne, kulturowe i społeczne skutki przyjęcia chrztu
• Określić jakie informacje znalazły się w dokumencie Dagome iudex
• Wskazać charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej

Zjazd gnieźnieński, metropolia, trybut, Łużyce i Milsko, Grody Czerwieńskie

Bolesław Chrobry, Otton III, św. Wojciech, gród

1000, 1025

• Opisać przebieg misji św. Wojciecha
• Wymienić przyczyny i skutki zjazdu w Gnieźnie
• Wskazać na mapie tereny podbite przez Bolesława Chrobrego

Kasztelanie

Mieszko II, Kazimierz Odnowiciel, Bolesław Śmiały (Szczodry), biskup Stanisław

1076

• Omówić reformy Kazimierza Odnowiciela
• Wyjaśnić przyczyny i skutki sporu króla Bolesława z biskupem

Statut, senior, dzielnica senioralna

Władysław Herman, Zbigniew, Bolesław Krzywousty, Henryk V, Władysław Wygnaniec, Mieszko Stary, Bolesław Kędzierzawy, Henryk Sandomierski

1109, 1138

• Przedstawić okoliczności najazdu cesarza niemieckiego Henryka V na Polskę
• Podać przyczyny powstania statutu Bolesława Krzywoustego
• Wymienić postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego
• Wskazać na mapie dzielnicę senioralną oraz ziemie przyznane poszczególnym synom