PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

W ZAKRESIE WIEDZY I REALIZACJI

ZAŁOŻONYCH CELÓW

Poniżej zamieszczono propozycję szczegółowych osiągnięć ucznia z podziałem na poziomy wymagań, które odpowiadają ocenom szkolnym w skali przewidzianej roz­porządzeniem MEN.

Ocena niedostateczna

 Uczeń:

• pomimo pomocy nauczyciela nie potrafi się wypowiedzieć,
• nie opanował wiedzy i umiejętności w zakresie wymagań koniecznych niezbędnych
  do dalszego kształcenia,
• nie potrafi wykonać prostego polecenia,
• wykazuje się brakiem systematyczności i chęci do nauki,
• nie interesuje się przedmiotem.

Ocena dopuszczająca (poziom wymagań koniecznych)

Uczeń:

• za pomocą nauczyciela jest w stanie wykonać proste polecenia,
• ma braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności, które są konieczne do dalszego
  kształcenia; posiada minimum wiedzy,
• nie potrafi sformułować jasnej wypowiedzi na tematy poruszane na lekcjach,
• jego postawa na lekcjach jest bierna, ale wykazuje chęć do współpracy,
• wymienia rodzaje grup społecznych, cechy państwa, podstawowe zasady państwa
  demokratycznego, podstawowe zasady ustroju RR
• charakteryzuje pracę organów szkoły,
• lokalizuje siedzibę władz miejskich,
• wyjaśnia pojęcia: grupa społeczna, gmina, powiat, województwo, państwo, obywatelstwo, monarchia, republika, opozycja, ustawa, prawo, kodeks, partia polityczna,
  kampania wyborcza, organizacja pozarządowa, środki masowego przekazu,
• wylicza elementy charakterystyczne dla prawidłowego porozumiewania się, nazwy
  podstawowych dokumentów dotyczących praw człowieka, partie istniejące w Polsce,
• wymienia główne zadania szkoły, prawa i obowiązki dziecka i ucznia, zadania samo­
  rządu uczniowskiego,
• zna: symbole narodowe, największe skupiska polonijne na świecie, wolności, prawa
• potrafi nazwać centralne organy państwowe,
• wyjaśnia pojęcia: praca, rynek, gospodarka rynkowa, popyt, podaż, cena, bank, gieł­da, inflacja, towar, przedsiębiorstwo, pieniądz, moneta, banknot, budżet, podatek,
  bezrobocie, pracodawca, pracobiorca, eksport, import, reklama, terroryzm,
• wie, że celem działalności gospodarczej człowieka jest zaspokajanie własnych po­
  trzeb, praca i umiejętności człowieka są warunkiem rozwoju jednostki i społeczeństwa, dlaczego obywatele powinni płacić podatki,
• wylicza rodzaje podatków, symbole Unii Europejskiej,
• wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej,
• wie, czym są ONZ i NATO,
• wie, jak należy przygotować dokumenty niezbędne w uzyskaniu pracy, gdzie szukać
  informacji o możliwości zatrudnienia,
• potrafi z pomocą nauczyciela napisać CV i list motywacyjny,
• lokalizuje siedzibę Urzędu Pracy w miejscu zamieszkania.

Ocena dostateczna (poziom wymagań podstawowych)

Uczeń:

• jest aktywny na lekcjach sporadycznie,
• jego wiedza jest wyrywkowa i fragmentaryczna,
• ma problemy z samodzielnym sformułowaniem i uzasadnieniem swoich wypowiedzi,
• udziela odpowiedzi na proste pytania nauczyciela,
• wykonuje samodzielnie proste zadania, które przydzieli mu grupa,
• definiuje pojęcia: potrzeby człowieka, grupy społeczne, samorząd terytorialny, Polonia, naród, państwo totalitarne, autorytarne, demokratyczne, absolutorium, koali­cja, elektorat, interpelacja, immunitet,
• zna: podstawowe dokumenty, na których podstawie funkcjonuje szkoła, cele, jakie
  realizuje państwo, układ treści Konstytucji RP, strukturę władzy centralnej i jej pod­
  stawowe uprawnienia,
• wymienia formy państwa, podstawowe dokumenty określające prawa i wolności
  człowieka, systemy partyjne na świecie, typy partii,
• odróżnia państwa o ustroju demokratycznym od państw niedemokratycznych i zna
  w nich sytuację jednostki,
• charakteryzuje podstawowe zasady państwa demokratycznego, ustroju RR
• omawia proste diagramy, wykresy, tabele,
• opisuje i kwalifikuje grupy społeczne i warunki przynależności,
• wie, że oprócz praw obywatel ma też powinności, wie jak się powołuje organy władzy,
• definiuje pojęcia: barter, budżet rodzinny, prawo popytu i podaży, konkurencja, de­pozyt bankowy, obligacja, akcja, kurs akcji, spółka z o.o., spółka akcyjna, recesja,
  spółdzielnia, przedsiębiorczość, rynek pracy, siły wytwórcze, korupcja, uchodźcy,
  emigranci,
• wie, czym zajmują się ambasady i konsulaty,
• zna funkcje i rodzaje pieniądza,
• wyjaśnia, na czym polega gospodarowanie,
• wie, jakie są rodzaje gospodarek,
• rozumie, że sytuacja ekonomiczna rodziny zależy od wykształcenia i przedsiębiorczości jej członków,
• zna mechanizmy gospodarki rynkowej, rodzaje spótek,
• rozumie perswazyjny charakter reklamy,
• wie, z jakich form pomocy mogą skorzystać absolwenci wszystkich typów szkót oraz
  na czym polegają obowiązki pracowników i pracodawców,
• potrafi skorzystać z biura pośrednictwa pracy,
• opisuje formalności związane z rozpoczęciem samodzielnej działalności gospodar­czej, przemiany gospodarcze, jakie zaszły w RP po 1989 roku,
• zna system szkolny w Polsce,
• potrafi samodzielnie napisać CV i list motywacyjny,
• rozumie, że wybierając zawód, trzeba uwzględnić własne zainteresowania, a także
  zapotrzebowanie na rynku,
• omawia etapy tworzenia Unii Europejskiej.

Ocena dobra (poziom wymagań rozszerzających)

 Uczeń:

• w dużej mierze opanował treści i umiejętności zawarte w programie,
• chętnie pracuje w grupie,
• jest aktywny na zajęciach,
• umiejętnie wykorzystuje zdobyte informacje,
• wykonuje samodzielnie typowe zadania związane z tokiem lekcji i zlecone przez na­uczyciela,
• umie formułować proste, typowe wypowiedzi ustne i pisemne,
• potrafi interpretować diagramy, wykresy, mapki tematyczne, tabele,
• poprawnie stosuje pojęcia: naród, państwo, samorząd terytorialny, grupa społecz­na, państwo unitarne, federacyjne, niezawisłość sędziowska, suwerenność,
• omawia formy państwa,
• zna i rozumie różnice między państwem totalitarnym i autorytarnym oraz mechani­zmy funkcjonowania państwa demokratycznego,
• wykazuje różnice między monarchią konstytucyjną a republiką,
• zna rodzaje więzi społecznych w grupie, czynniki, które wyznaczają prawa i obowiąz­ki dziecka - ucznia, władze samorządu uczniowskiego i opisuje ich działalność,
• rozumie: swoje związki z przyrodą i wie, że jest ona niezbędna do funkcjonowania

człowieka, że człowiek staje się istotą społeczną dzięki różnorodnym kontaktom; współzależność między sposobem sprawowania władzy a sytuacją oby­watela w państwie; różnicę między władzą ustawodawczą i wykonawczą, podział za­dań między organami władzy samorządowej a władzą centralną,

• porównuje zachowania pozytywne i negatywne oraz ich wpływ na postawę ludzi,
• prezentuje różne sposoby rozwiązywania konfliktów,
• określa specyfikę działalności organów terytorialnych i organów szkoły,
• charakteryzuje podstawowe zasady ustroju politycznego RP i uprawnienia organów
  władzy,
• uzasadnia cel działania organizacji pozarządowych, fundacji, stowarzyszeń, związ­ków zawodowych,
• dostrzega różnice w typach partii i systemach partyjnych,
• poprawnie stosuje pojęcia: budżet, podmiot gospodarczy, marketing, inwestor, ma­
  kler, dywidenda, prawo handlowe, dochód narodowy, dochód narodowy per capita
  deficyt budżetowy, rynek konsumenta, monopol, rynek pracy, transformacja,

koniunktura, prywatyzacja, reprywatyzacja, „szara strefa", kodeks pracy, reglamen­tacja, globalizacja, efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne deszcze,

• rozumie, że podejmowanie decyzji ekonomicznych jest uwarunkowane wieloma
  czynnikami,
• wyjaśnia znaczenie pracy dla rozwoju człowieka,
• wymienia przyczyny i rodzaje bezrobocia,
• rozumie mechanizm powstawania inflacji,
• wyjaśnia funkcje pieniądza i rodzaje pieniądza,
• charakteryzuje rodzaje podatków,
• potrafi rozróżniać papiery wartościowe, wypełnić przekaz,
• charakteryzuje mechanizmy gospodarki tradycyjnej, nakazowej, wolnorynkowej,
  działalność giełdy, banku,
• wie, na czym polega konkurencja, jakie znaczenie ma marketing,
• potrafi wskazać i omówić przyczyny kryzysu gospodarki polskiej przed 1989 rokiem,
• zna formy przekształceń własnościowych w RP po 1989 roku, założenia planu Balcerowicza,
• zna czynniki wzrostu gospodarczego,
• charakteryzuje cele polityki zagranicznej Polski,
• omawia zasady działania Unii Europejskiej,
• wyjaśnia, na czym polega zasada pomocniczości i solidarności w Unii Europejskiej,
• ocenia wkład Polski w proces integracji europejskiej,
• potrafi uzasadnić wybór szkoły,
• potrafi przygotować niezbędne dokumenty celem uzyskania pracy,
• rozumie przyczyny biedy i zacofania w krajach Południa,
• wskazuje na mapie miejsca najważniejszych konfliktów międzynarodowych.

Ocena bardzo dobra (poziom wymagań dopełniających)

Uczeń:

• bardzo aktywnie uczestniczy w zajęciach,
• sprawnie i samodzielnie posługuje się różnymi źródłami wiedzy, uzasadnia odpowiedzi, korzystając z wiadomości prasowych i telewizyjnych,
• potrafi posługiwać się wcześniej wymienionymi pojęciami w określonych sytuacjach,
  tekstem Konstytucji RP, na wybranych przykładach ocenić funkcjonowanie w praktyce zasad ustroju RR wykorzystać wiedzę teoretyczną do oceny problemów, które
  są rozwiązywane przez władze centralne i samorządowe,
• uzasadnia własne poglądy i stanowiska,
• dokonuje samodzielnej oceny wydarzeń i zjawisk,
• dostrzega związki przyczynowo-skutkowe,
• potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów,
• potrafi interpretować diagramy, wykresy, tabele, mapki tematyczne i wyciągać
  wnioski,
• interpretuje teksty źródłowe,
• przedstawia obecny stan wiedzy dotyczącej badań socjologicznych,
• rozumie znaczenie pojęcia tolerancja,
• porównuje swoje miejsce w społeczeństwie z innymi,
• rozumie, że oprócz praw uczeń ma obowiązki,
• zna i cytuje maksymy filozofów i umie je zinterpretować,
• wyodrębnia różnice w podziale zadań poszczególnych struktur samorządu oraz organów szkoły,
• wykazuje różnice występujące pomiędzy zadaniami poszczególnych struktur samo­
  rządu: gminy, powiatu, województwa,
• rozumie i potrafi ustalić podobieństwa i różnice w sprawowaniu władzy w monarchii
  konstytucyjnej i republice,
• potrafi wyjaśnić istotę społeczeństwa obywatelskiego,
• ocenia sytuację obywatela w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym,
• umie określić rodzaje swobód obywatelskich, granice wolności,
• wyraża swoje opinie na temat terroryzmu,
• omawia konsekwencje konfliktów międzynarodowych i narodowościowych,
• posługuje się analizą SWOT do rozwiązywania zagadnień z dzieciny gospodarki lub
  polityki,
• poprawnie stosuje pojęcia: PNB, PKB, akumulacja, spożycie, dług publiczny, reklama
  społeczna, mobilność zawodowa, liberalizm, interwencjonizm państwowy, bilans
  płatniczy, protekcjonizm, euroregiony, „globalna wioska",
• rozumie związek między przedsiębiorczością a funkcjonowaniem przedsiębiorstwa
  i gospodarki, znaczenie różnych podmiotów gospodarczych w funkcjonowaniu rynku, rolę giełdy, banków,
• potrafi wyjaśnić, dlaczego inflacja jest szkodliwa dla gospodarki i konsumentów,
• rozumie rolę monopoli w gospodarce wolnorynkowej,
• rozumie skutki bezrobocia dla gospodarki,
• wykazuje różnice między spotka cywilną a akcyjną,
• potrafi zaproponować sposoby przeciwdziałania korupcji w gospodarce,
• wie, czym jest Jednolity Rynek Europejski,
• ocenia stanowisko Polski w strukturach Unii Europejskiej, sytuację gospodarczą kra­ju i swego regionu oraz wkład Polski w proces integracji UE,
• potrafi wyjaśnić, dlaczego gospodarka nakazowa była nieefektywna,
• uzasadnia znaczenie przekształceń własnościowych przeprowadzonych w Polsce
  po 1989 roku,
• potrafi wyjaśnić, od czego uzależniony jest wzrost dochodu narodowego,
• dokonuje bilansu polityki gospodarczej Polski ostatnich lat,
• wie, jak skutecznie korzystać z praw konsumenckich,
• rozumie, na czym polega społeczna odpowiedzialność biznesu,
• wie, jakie są zasady zatrudniania młodocianych,
• zna programy edukacyjne realizowane w ramach UE,
• potrafi scharakteryzować główne zagrożenia ekologiczne dla Ziemi,
• potrafi przedstawić argumenty za obecnością żołnierzy polskich w misjach zagranicznych lub przeciw niej.

Ocena celująca (poziom wymagań wykraczających poza program)

Uczeń:

• posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza program,
• rozwija własne zainteresowania,
• bierze udział z sukcesami w konkursach,
• jest bardzo aktywny na lekcjach,

wykonuje szereg zadań dodatkowych z własnej inicjatywy,

jest żywo zainteresowany tym, co dzieje się w Polsce i na świecie,

angażuje się w akcje o charakterze humanitarnym, ekologicznym, wolontariackim,

umiejętnie formułuje argumenty, wypowiada się bardzo poprawnym językiem,

potrafi doskonale zaplanować i zorganizować pracę swoją i innych.