Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz proponowanej bibliografii
Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Geografii
dla uczniów gimnazjów woj. śląskiego w roku szkolnym 2016/2017

 

 

Zakres wiedzy i umiejętności oraz wykaz literatury

 

I etap

 

1. Obszary umiejętności

1. Lokalizowanie obiektów na mapach fizycznych.
2. Rozwiązywanie problemów geograficznych z zastosowaniem obliczeń.
3. Prezentowanie i interpretowanie wiedzy geograficznej.
4. Korzystanie z różnych źródeł informacji.
5. Posługiwanie się ze zrozumieniem podstawową terminologią geograficzną.
6. Stosowanie wiedzy geograficznej w życiu, aktualizacja wiedzy.

 

II. Treści kształcenia - Geografia fizyczna świata

1. Treści kształcenia zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego z geografii dla III etapu edukacyjnego.
2. Treści kształcenia wykraczające poza ww. podstawę programową.

Uczeń:

1. oblicza powierzchnię na mapie i w terenie na podstawie map wykonanych w różnych skalach; wyznacza skalę mapy na podstawie odległości i powierzchni;
2. interpretuje zjawiska geograficzne przedstawiane na wykresach, w tabelach, na schematach i modelach;
3. oblicza wysokość górowania Słońca w dowolnym miejscu na Ziemi w dniach równonocy
   i przesileń;
4. oblicza szerokość geograficzną dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie wysokości górowania Słońca w dniach równonocy i przesileń;
5. oblicza długość geograficzną dowolnego punktu na powierzchni Ziemi na podstawie czasu miejscowego; posługuje się ze zrozumieniem pojęciem czas urzędowy;
6. opisuje różnice między astronomicznymi, kalendarzowymi i klimatycznymi porami roku oraz wyjaśnia przyczynę występowania dni i nocy polarnych;
7. wyjaśnia mechanizm cyrkulacji powietrza na Ziemi w skali globalnej i lokalnej;
8. wskazuje przyczyny nierównomiernego rozkładu temperatury powietrza i opadów, oblicza zmiany temperatury powietrza wraz z wysokością;
9. rozpoznaje strefę klimatyczną i typ klimatu na podstawie rocznego przebiegu temperatury powietrza i sum opadów;
10. wyjaśnia zmiany klimatu, w tym wynikające z działalności człowieka;
11. charakteryzuje sieć rzeczną i typy genetyczne jezior na poszczególnych kontynentach, opisuje zasoby hydrosfery;
12. wskazuje rozmieszczenie wielkich form ukształtowania powierzchni Ziemi.

 

III. Literatura

1. Atlas geograficzny świata i Polski dla gimnazjum.
2. Burda J., Katastrofy naturalne, Geografia w szkole,  nr 4/2016, str. 4-9.
3. Pajewska M., Niebezpieczne zjawiska pogodowe. Fale upałów, Geografia w szkole, nr 4/2015, str. 10-11.
4. Wolniewicz P., Dlaczego zmienia się poziom morza?, Geografia w szkole,  nr 5/2015,
   str. 16-18
5. Wolniewicz P., Krótki żywot jezior, Geografia w szkole,  nr 1/2015, str. 4-5.

 

II etap

 

I. Obszary umiejętności

Takie same, jak w poprzednim etapie oraz:

1.      Lokalizowanie obiektów na różnych mapach.

2.      Rozwiązywanie problemów geograficznych z zastosowaniem obliczeń, w tym obliczeń
w zakresie geografii społeczno-ekonomicznej (np.: udziału procentowego, wskaźników gospodarczych, demograficznych).

3.      Prezentowanie i interpretowanie wiedzy geograficznej, uogólnianie i wnioskowanie.

4.      Przewidywanie skutków ingerencji człowieka w środowisku w skali lokalnej i globalnej.

5.      Ocenianie działalności gospodarczej, społecznej i politycznej w kategoriach geograficznych.

6.      Korzystanie z różnych źródeł informacji.

7.      Stosowanie wiedzy geograficznej w życiu, aktualizacja wiedzy.

 

II. Treści kształcenia – Geografia regionalna świata ze szczególnym uwzględnieniem Azji.

1. Treści kształcenia zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego z geografii dla III etapu edukacyjnego.
2. Treści kształcenia wskazane w I etapie konkursu.
3. Treści kształcenia wykraczające poza ww. podstawę programową:

1)      położenie, granice i podział polityczny Azji,

2)      przyczyny i konsekwencje migracji ludności w różnych państwach,

3)      zróżnicowanie religijne ludności; wpływ religii na postawy społeczne i gospodarkę;

4)      związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego,

5)      możliwości rozwoju wykorzystania zasobów oceanów i mórz,

6)      problemy wynikające z eksploatowania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych,

7)      przyrodnicze i pozaprzyrodnicze przyczyny i skutki zakłóceń równowagi ekologicznej,

8)      przyczyny, przebieg i skutki konfliktów zbrojnych w wybranych regionach współczesnego świata.

 

III. Literatura

Taka sama, jak w etapie pierwszym oraz

1.      Szewczyk J., Czy żółw dogoni zająca?, Geografia w szkole, nr 5/2015, str. 26-28 .

2.      Żemła M., Armenia - w kolebce chrześcijaństwa, Geografia w szkole, nr 5/2015, str.19-21

3.      Żemła M., Iran – blaski i cienie republiki islamskiej, Geografia w szkole, nr 2/2015, str. 24-28.

4.      Żemła M., Pakistan. Dom indyjskich muzułmanów, Geografia w szkole, nr 4/2015, str. 18-20.

III etap

 

I. Obszary umiejętności

Takie same, jak w poprzednich etapach oraz wykraczające poza podstawę programową. Uczestnik:

1)      przygotowuje prognozę pogody na podstawie mapy synoptycznej

2)      ocenia procesy i zjawiska, szczególnie społeczno-ekonomiczne,

3)      porównuje np.: regiony Polski, na podstawie materiałów źródłowych.

 

II. Treści kształcenia - Geografia Polski.

1.      Treści kształcenia zawarte w podstawie programowej kształcenia ogólnego z geografii dla III etapu edukacyjnego.

2.      Treści kształcenia wskazane w I i II etapie konkursu.

3.      Treści kształcenia wykraczające poza ww. podstawę programową:

1)      występowanie gleb strefowych i niestrefowych w Polsce;

2)      rozwój demograficzny Polski na podstawie danych statystycznych, zmiany kształtu piramidy wieku i płci ludności Polski wraz z rozwojem gospodarczym;

3)      zmiany procesów urbanizacyjnych i osadnictwa wiejskiego a przemiany gospodarcze
i społeczne w Polsce;

4)      czynniki lokalizacji przemysłu;

5)      związki między rozwojem turystyki w Polsce a warunkami przyrodniczymi
oraz dziedzictwem kultury;

6)      miejsce Polski na politycznej i gospodarczej mapie świata.

 

III. Literatura

Taka sama, jak w etapie pierwszym oraz

1.      Bartnik A., Walka o wodę czy walka z wodą? Charakterystyka zasobów wodnych Polski, Geografia w Szkole nr 1/2016,  str. 8-13.

2.              Dulias R., Hibszer A., Województwo śląskie, Kubajak, Kraków 2004.

3.      Emigracja z Polski, Geografia w Szkole nr 5/2015, str. 46.

4.      Trojan K., Czekając na wielką wodę. Stan osłony przeciwpowodziowej Polski, Geografia
w Szkole nr 2/2016, str. 8-11.

5.      Trojan K., Europejski dzień parków narodowych, Geografia w szkole, nr 3/2015, str. 4-7

6.      Trojan K., Polskie powietrze – najgorsze w Europie? Geografia w Szkole nr 6/2015, str. 4-7.

 

UWAGI

1.      Konkurs polega na rozwiązaniu testu pisemnego wielozadaniowego różnicującego, w którym wykorzystano materiały źródłowe graficzne (mapa, wykres, schemat, fotografia), statystyczne
i tekstowe.

2.      Treści i umiejętności kolejnych etapów sumują się.

3.      Wskazana literatura jest obowiązkowa.

4.      Uczestnicy mogą korzystać z prostych kalkulatorów.

5.      Na każdym etapie uczestnicy powinni być wyposażeni w przybory kreślarskie (linijkę, cyrkiel, ołówek i kilka kolorowych kredek).